حالت مالکی در زبان روسی

حالت ملکی یا گنتیو (genitive) یکی از حالت های زبان روسی است که مالکیت را نشان میدهد.

کاربردهای حالت مالکی

1- نمایش مالکیت. به صورت در نشان دادن مالکیت یک چیز بر دیگری، در صورتی که اسم اول به صورت مالکی اورده شود این مالکیت مشخص می شود. به مثال زیر توجه کنید:

Это сумка Марии. – This is Maria’s bag. (این کیف ماریا است.)

در این جمله اسم Марии  (ماریا) شکل مالکی ازМария  است و نشان دهنده مالکیت ماریا بر کیف (сумка) است.

حالا که در مور حالت مالکی و مالکیت در زبان روسی صحبت می کنیم اشاره به ساختار جملاتی که مالکیت را نشان می دهند هم بد نخواهد بود. در زبان روسی استفاده از حرف اضافه у (از، ازان) به همراه حالت مالکی نسبتا رایج است. این ساختار معمولا به همراه فعل есть (وجود دارد) اورده می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

У Марии есть машина (ماریا یک ماشین دارن/ به صورت تحت الفظی “از آن ماریا یک ماشین است.”)

У Марии красная машина (ماریا یک ماشین قرمز دارد /به صورت تحت الفظی “از آن ماریا یک ماشین قرمز است.”)

البته زبان روسی معادلی برای فعل داشتن دارد. فعل иметь همین کارکرد را دارد اما استفاده از آن زیاد رایج نیست.

2 – با کلمات نشان دهنده تعداد و مقدار و اعداد

الف) بعد از کلمات نشان دهنده تعداد و مقدار مثلмного  (خیلی)، мало  (اندکی، تعداد کمی)، несколько  (تعدادی) و واژه هایی که نشان دهنده یک بسته بندی از چیزی هستند مثلا “بطری”، “فنجان”، “گرم”، “متر” و … به مثالهای زیر توجه کنید:

В чашке мало молока.  (شیر زیادی داخل فنجان نیست.)

در جمله بالا واژه несколько به معنای شیر شکل مالکی از واژه молоко است. در جمله روسی شیر و زیاد در یک شکل مالکی به هم وصل شده اند.

В этом городе много памятников (تعداد زیادی مکان دیدنی در این شهر وجود دارد.)

واژه памятников (مکان های دیدنی) شکل مالکی از واژه памятники است. از آنجا که بعد از واژه много (تعداد زیادی) اماده شکل مالکی گرفته است.
ب) بعد از اعداد. این یکی از کاربری های پیچیده حالت مالکی است چراکه اعداد ممکن است خودشان صرف شوند و این ممکن است بر روی واژه بعدی هم تاثیر بگذارد. اما در حالت عمومی و جملات ساده واژه بعد از اعداد در حالت مالکی اورده می شود.

– اعداد 2،3،4 و اعدادی که به رقم اخرشان این اعداد هستند (مثل 23، 43، 54) همیشه با اسم مالکی به صورت مفرد همراهی می شوند.

В этой комнате 2 лампы. (دو لامپ در اتاق وجود دارد.)

واژه лампы (لامپ) شکل مالکی و مفرد از اسم лампа است.

– اعداد 5 و بالاتر (به جز اعدادی که رقم اخر آنها اعداد بالاست) با اسم جمع در حالت مالکی همراهی می شوند.

У меня есть 10 долларов. (من ده دلار دارم.)

واژه долларов  (دلار) شکل مالکی و جمع از اسم доллар است.
3 – در ساختارهایی که با واژه нет  به معنای “وجود نداشتن، نداشتن” همراه می شوند.

В этой комнате нет телевизора. (تلویزیونی در این اتاق وجود ندارد.)

واژه телевизора (تلویزیون) حالت مالکی از اسم телевизор است و در کنار واژه нет امده.

У меня нет детей. (من بچه ای ندارم.)

واژه детей (بچه ها) شکل مالکی از اسم дети به معنای بچه است.
4 – بعد از افعال گذرای منفی

Он не читает газет.  (او روزنامه نمی خواند.)

واژه газет (روزنامه) شکل مالکی از اسم газет (روزنامه) است و بعد از فعل گذرا و منفی читает (خواندن) امده است.

نکته: کاربرد چهارم به صورت خیلی محدودی دیده می شود و اسامی بعد  از افعال گذرای منفی معمولا به صورت مفعولی مستقیم (accusative) آورده می شوند. این موضوع به ویژه در شکل گفتاری زبان روسی بیشتر اتفاق می افتد. بنابراین این موضوع کاملا مجاز است که جمله بالا را به صورت Он не читает газеты هم بسازیم.

5 – برای اسامی غیر قابل شمارش غذاها و نوشیدنی ها که بدون واژه “مقداری” اورده می شوند.

Ты хочешь молока? (آیا [مقداری] شیر میل دارید؟)

واژه молока  (شیر) شکل مالکی از اسم молоко (شیر) است.

Мне нужно купить хлеба.  (من نیاز دارم مقداری نان بخرم.)

واژه хлеба (نان) شکل مالکی از واژه хлеб (نان) است.

6- بعد از تعدادی از حروف اضافه. رایج ترین این حروف اضافه، حروف زیر هستند:

без  (بدون)
для  (برای)
из  (از)
кроме  (به جز)
около  (تقریبا)
после  (بعد از)

ساختار حالت مالکی

در اینجا ما ساختار کلی ساختن حالت مالکی در زبان روسی را آموزش می دهیم. این قوانین بخش بسیار بزرگی از اسامی روسی را پوشش می دهند. با این حال توجه داشته باشید که استثناهای دیگری هم برای این حالت وجود دارد.

پسوندهای حالت مالکی

جدول زیر پسوندهای عادی برای اسامی مفرد و جمع در حالت مالکی را نشان می دهد:

جنسیت	مفرد	جمع
مذکر	-а / -я	-ов / -ев / -ей / Ø
مونث	-ы / -и	Ø / -ей
خنثی	-а / -я	Ø / -ей

در ادامه به بررسی دقیق هر حالت می پردازیم.

اسامی مالکی مفرد

اسامی مذکر

1 – اسامی که به یک حرف بی صدا ختم می شوند پسوند –a به آنها اضافه می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

театр – театра  (تئاتر)
парк – парка  (پارک)

2 – در اسامی که به –й یا -ь ختم می شوند، حرف آخر با –я جایگزین می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

музей – музея  (موزه)
писатель – писателя (نویسنده)

3- اسامی مذکری که به -a/-я ختم می شوند برای حالت مالکی از قوانین اسامی مونث پیروی می کنند.

اسامی مونث

اسامی که به –а ختم می شوند در آنها حرف –а با –ы جایگزین می شود. این قاعده در مورد اسامی که به -жа, -чa, -ща, -ша-ка, -ха, -га ختم می شوند صدق می کند. اسامی ختم شده به حروف گفته شده پسوند –и را می گیرند. به مثال های زیر توجه کنید:

улица – улицы (خیابان)
проблема – проблемы (مشکل)

اما:

книга – книги (کتاب)
открытка – открытки (کارت پستال)
кожа – кожи (چرم)

2- در اسامی که به –я یا –ь ختم می شوند، حرف آخر به –и تبدیل می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

неделя – недели (هفته)
дверь – двери (در)
станция – станции (ایستگاه)

اسامی خنثی

1 – در اسامی که به –o ختم می شوند، حرف آخر به –а تبدیل می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

окно – окна (پنجره)
кресло – кресла (صندلی راحتی)

2 – در اسامی که به –е ختم می شوند، حرف آخر به –я تبدیل خواهد شد. به مثال های زیر توجه کنید:

море – моря (دریا)
здание – здания (ساختمان)

3 – در اسامی که به -мя  ختم می شوند، حرف –я به –ени تبدیل می شوند. به مثال های زیر توجه کنید:

имя – имени  (نام)
время – времени (زمان)

اسامی مالکی جمع

اسامی مذکر

1 – اسامی که به حروف بی صدا ختم می شوند (به جز اسامی که به یکی از حروف -ж, -ч, -щ, -ш ختم می شوند) در حالت مالکی پسوند –ов می گیرند. به مثال های زیر توجه کنید:

театр – театров (تئاتر)

парк – парков (پارک)

2 – در اسامی که به –й ختم می شوند، حرف آخر به –ев تبدیل می شود. به مثال های زیر توجه کنید.

музей – музеев (موزه)

санаторий – санаториев  (آسایشگاه)

3 – اسامی که به علامت نرم (ь) یا یکی از حروف -ж, -ч, -щ, -ш ختم می شوند در حالت مالکی پسوند –ей میگیرند. (علامت نرم حذف می شود.)

писатель – писателей  (نویسنده)

пляж – пляжей  (ساحل)

врач – врачей  (دکتر)

карандаш – карандашей  (مداد)

4 – تعداد محدودی از اسامی مذکر حالت جمع مالکی کاملا مشابه با حالت مفرد فاعلی دارند. (در واقع هیچ پسوندی نمی گیرند) به مثال های زیر توجه کنید:

глаз – глаз (چشم)

солдат – солдат (سرباز)

5 – اسامی مذکر جمعی که به -a/-я ختم می شوند در حالت مالکی از قوائد اسامی مونث پیروی می کنند.

اسامی مونث

1 – اسامی که به –а ختم می شوند این حرف را از دست می دهند. به عبارت دیگر این اسامی پسوندی ندارند. به مثال های زیر توجه کنید:

улица – улиц (خیابان)

проблема – проблем (مشکل)

книга – книг (کتاب)

نکته: اسامی که (پس از حذف –а) به دو حرف بی صدا پشت سر هم ختم شوند به یک حرف صدادار نیاز دارند که بین دو حرف صدادار وارد می شود. این حرف صدادار یکی از حروف -e- یا –o- است. معمولا اگر بن فعل به یکی از حروف ж/ш/ч/ц/щ/ + حرف بی صدا یا حرف بیصدای نرم + حرف بی صدا ختم شود از –e- استفاده می شود و اگر ترکیب دیگری از حروف بی صدا باشد –o- اضافه می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

студентка – студенток (دانشجوی دختر)

открытка – открыток (پست کارت)

ручка – ручек (مداد)

بن ручк  به ч + حرف بی صدا ختم می شود.

песня – песен  (آهنگ)

بن اسم песн  به حرف بی صدای نرم + حرف بیصدا ختم می شود.

2 – در اسامی که به –я ختم می شوند، در صورتی که بن آنها به حرف بی صدا ختم شود حرف آخر با نشانه نرم ь- جایگزین می شود و در صورتی که بن آنها به-ея  یا  -ияختم شود حرف آخر با –й جایگزین می شود.

неделя – недель (هفته)

идея – идей (ایده)

станция – станций (ایستگاه)

3 – اسامی که به نشانه نرم (ь-) ختم می شوند، نشانه نرم آنها با –ей جایگزین می شود.

площадь – площадей  (میدان)

дверь – дверей  (در)

اسامی خنثی

1- بیشتر اسامی خنثی در حالت جمع هیچ پسوندی ندارند. در این اسامی برای ساختن حالت مالکی آخرین حرف اسم جمع را حذف می کنیم. اسامی خنثی ای که به دو حرف بی صدا ختم می شوند باید یک حرف صدادار بین آنها اضافه شود. این حرف صدادار یکی از حروف –o- یا –e- خواهد بود. اگر استرس یا تاکید اسم بر روی حرف صدادار اضافه شده بود از حرف –o- استفاده میشود. در غیر این صورت از –e- استفاده خواهد شد.

слово – слов (کلمه)

дело – дел (کار)

окно – окон (پنجره)

письмо – писем (نامه)

кресло – кресел  (صندلی راحتی)

2- اسامی که به حروف بی صدا + e ختم می شوند، حرف آخر آنها با –ей جایگزین خواهد شد.

море – морей  (دریا)

поле – полей  (ساختمان)

3- اسامی که به –ие ختم می شوند، حروف اخر آنها (-ие) به –ий تبدیل می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

здание – зданий  (ساختمان)

упражнение – упражнений  (تمرین)

4 – اسامی خنثی ای که به –мя ختم می شوند حروف انتهایی آنها (–мя) به –мён تبدیل می شود. به مثال های زیر توجه کنید:

имя – имён  (نام)

время – времён  (زمان)

لینک های مفید

• آموزش زبان روسی
• گرامر زبان روسی