زمان حال کامل در زبان ترکی استانبولی
زمان حال کامل یا ماضی نقلی، برای بیان کارهایی است که در گذشته شروع شده و تا کنون خود عمل یا آثار آن باقی مانده است، مثلا رفته‌ام، دیده‌ام و …
در زبان ترکی استانبولی علاوه بر این کاربرد، از این زمان برای بیان نقل قول، بیان روایت و داستانی که از کسی شنیده‌ایم (ولی با چشم خود ندیده‌ایم) و روایت‌های تاریخی و داستانی استفاده می‌شود.
در زبان ترکی دو نوع گذشته ساده داریم:
- گذشته ساده عادی که در مشابه زمان گذشته در فارسی را دارد و زمانی به کار می‌رود که بخواهیم از اتفاقی که در گذشته افتاده و ما از وقوع آن اطمینان داریم صحبت کنیم؛
- گذشته ساده نقلی که زمانی به کار می‌رود که بخواهیم از وقایعی که از واقع شدن‌شان اطمینان نداریم صحبت کنیم و تنها می‌خواهیم نقل قول کنیم. این زمان در فارسی و انگلیسی معادل ندارند و در ترجمه مانند زمان گذشته ساده ترجمه می‌شوند.
فرض کنید از یکی از دوستان‌تان پرسیدید که تابستان کجا مسافرت رفته و او به شما می‌گوید که به ترکیه رفته است. حالا اگر کسی از شما بپرسد دوستتان به کجا سفر کرده شما باید از زمان گذشته ساده نقلی استفاده کنید و بگویید « Arkadaşım Türkiyeye gitmiş»، چون شما تنها شنیده‌اید و از این موضوع اطمینان ندارید.
پسوند مخصوص ساخت این زمان mış/miş/muş/müş است که به بن فعل متصل می‌شود. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz.
چهار حالت مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی، هر کدام پسوند خاص خود را دارند.
حالت مثبت
در این حالت، بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای mış/miş/muş/müş را به بن وصل می‌کنیم. مثال:
Onlar gitmişler (آنها رفتند)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-müşüm |
-muşum |
-mişim |
-mışım |
ben |
|
-müşsün |
-muşsun |
-mişsin |
-mışsın |
sen |
|
-müş |
-muş |
-miş |
-mış |
O |
|
-müşüz |
-muşuz |
-mişiz |
-mışız |
Biz |
|
-müşsünüz |
-muşsunuz |
-mişsiniz |
-mışsınız |
Siz |
|
-müşler |
-muşlar |
-mişler |
-mışlar |
onlar |
حالت منفی
پسوند منفی‌ساز زمان گذشته ma/me است. بر اساس اصل تطابق آوایی، یکی از این پسوندها به انتهای بن فعل متصل می‌شود. بعد از آن، یکی از پسوندهای mış/miş را به فعل اضافه می‌کنیم. در واقع می‌توان گفت به بن افعال یکی از دو پسوندهای mamış/memiş متصل می‌شود. در آخر هم شناسه اضافه می‌شود. مثال:
Onlar gitmemişler (آنها نرفتند)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-memişim |
-mamışım |
Ben |
|
-memişsin |
-mamışsın |
Sen |
|
-memiş |
-mamış |
O |
|
-memişiz |
-mamışız |
Biz |
|
-memişsiniz |
-mamışsınız |
Siz |
|
-memişler |
-mamışlar |
Onlar |
سوالی مثبت
برای سوالی کردن فعل مثبت در زمان گذشته، کافی است فعل را بعد از پسوندهای mış/miş/muş/müş یکی از پسوندهای mı/mi/mu/mü را بعد از فعل گذشته بیاوریم. این پسوندها به فعل نمی‌چسبند و با فاصله در ادامه آن می‌آیند. Onlar استثنا است و تنها یکی از پسوندها mı/mi بعد از آن اضافه می‌شود. برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع، برای اینکه دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند y میانجی بین پسوند و فعل قرار می‌گیرد. مثال:
?Onlar gitmişler mi (آیا رفتند؟)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| ö/ü | o/u | e/i | a/ı | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-müş müyüm |
-muş muyum |
-miş miyim |
-mış mıyım |
ben |
|
-müş müsün |
-muş musun |
-miş misin |
-mış mısın |
sen |
|
-müş mü |
-muş mu |
-miş mi |
-mış mı |
O |
|
-müş müyüz |
-muş muyuz |
-miş miyiz |
-mış mıyız |
Biz |
|
-müş müsünüz |
-muş musunuz |
-miş misiniz |
-mış mısınız |
Siz |
|
-müşler mi |
-muşlar mı |
-mişler mi |
-mışlar mı |
onlar |
سوالی منفی
برای سوال منفی ساختن تنها کافی است که یکی از پسوندهای mı/mi را بعد از فعل با فاصله قرار دهیم. Onlar استثنا است و تنها یکی از پسوندها mı/mi بعد از آن اضافه می‌شود. برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع، برای اینکه دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند y میانجی بین پسوند و فعل قرار می‌گیرد. مثال:
?Onlar gitmemişler mi (آنها نرفتند؟)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
|
-memiş miyim |
-mamış mıyım |
Ben |
|
-memiş misin |
-mamış mısın |
Sen |
|
-memiş mi |
-mamış mı |
O |
|
-memiş miyiz |
-mamış mıyız |
Biz |
|
-memiş misiniz |
-mamış mısınız |
Siz |
|
-memişler mi |
-mamışlar mı |
Onlar |
گذشته کامل فعل بودن
در حالت مثبت، زمان گذشته ساده فعل بودن به دو صورت ساخته می‌شود: حالت رسمی و قدیمی و حالت امروزی و غیررسمی
حالت قدیمی و رسمی
| ما … بوده‌ایم | Biz … imişiz | من … بوده‌ام | Ben … imişim |
| شما … بوده‌اید | Siz … imişsiniz | تو … بوده‌ای | Sen … imişsin |
| آنها … بوده‌اند | Onlar … imişler | او … بوده است | O … imiş |
حالت امروزی و غیررسمی
| ما … بوده‌ایم |
Biz (y) -mişiz/-mışız/-muşuz/-müşüz |
من … بوده‌ام |
Ben (y) -mişim/-mışım/-muşum/-müşüm |
| شما … بوده‌اید |
Siz (y) -mişsiniz/-mışsınız/-muşsunuz/-müşsünüz |
تو … بوده‌ای |
Sen (y) -mişsin/-mışsın/-muşsun/-müşsün |
| آنها … بوده‌اند |
Onlar (y) -mişler/-mışlar/-muşlar/-müşler |
او … بوده است |
O (y) -miş/-mış/-muş/-müş |
توجه: اگر دو حرف صدادار کنار هم قرار گرفتند، باید y میانجی بین پسوند و بن فعل قرار دهید.
حالت منفی
| ما … نبوده‌ایم | Biz … değilmişiz | من … نبوده‌ام | Ben … değilmişim |
| شما … نبوده‌اید | Siz … değilmişsiniz | تو … نبوده‌ای | Sen … değilmişsin |
| آنها … نبوده‌اند | Onlar … değilmişler | او … نبوده است | O … değilmiş |
حالت سوالی مثبت
| ما … بوده‌ایم؟ | Biz … miymişiz/mıymışız/muymuşuz/müymüşüz | من … بوده‌ام؟ | Ben … miymişim/mıymışım/muymuşum/müymüşüm |
| شما … بوده‌اید؟ | Siz … miymişsiniz/mıymışsınız/muymuşsunuz/müymüşsünüz | تو … بوده‌ای؟ | Sen … miymişsin/mıymışsın/muymuşsun/müymüşsün |
| آنها … بوده‌اند؟ | Onlar … miymişler/mıymışlar/muymuşlar/müymüşler | او … بوده است؟ | O … miymiş/mıymış/muymuş/müymüş |
نکته: برای حالت منفی سوالی، کافی است değil را قبل از فعل بیاورید.