درس 12 – صرف افعال (بخش 2)
به درس 12 از مجموعه آموزش زبان ترکی استانبولی برای نوآموزان خوش امدید. در درس قبل با اصول اولیه صرف افعال در زبان ترکی و نحوه صرف افعالی که بن انها به حروف صدادار ختم میشود آشنا شدیم. در این درس می خواهیم با نحوه صرف بقیه افعال آشنا شویم.
مرور درس قبل
در درس قبل یاد گرفتیم که در زبان ترکی، مانند فارسی برای صرف افعال ابتدا نشانه مصدری آنها (mak/mek) را حذف کرده و سپس پسوند مناسب را به ان اضافه می کنیم. البته در زبان ترکی برخلاف فارسی، اینکه بن فعل به چه حروفی ختم می شود هم اهمیت دارد و پسوندهای صرف با توجه به حروف اخر افعال انتخاب می شود.
در درس قبل با نحوه صرف افعالی که بن آنها به حروف صدادار ختم می شود آشنا شدیم. در این درس میخواهیم با نحوه صرف افعالی اشنا شویم که بن آنها به حروف بی صدا ختم می شود.
نحوه صرف افعالی که بن آنها به حروف بی صدا ختم می شود
این افعال به دو دسته متفاوت تقسیم می شوند:
- افعالی که بن آنها یک سیلابی است
- افعالی که بن آنها چند سیلابی است
سیلاب یعنی چه؟
شاید از کلاس اول به خاطر داشته باشید که با مفهومی به نام “بخش کردن” کلمات آشنا می شدیم. برای بخش کردن کلمه، آنها را به بخش های کوچکی با توجه به تعداد حروف صدادار تقسیم میکردیم و برای ادای هر بخش یکبار دست خود را پایین می آوردیم. مثلا برای بخش کردن واژه “کشاورز” داشتیم:
کشاورز = کِ + شا + وَرز
پس کشاورز سه بخش یا سیلاب دارد. این روش در واقع تعداد سیلاب های هر واژه را نشان میدهد.
افعال یک سیلابی
افعالی که بن آنها به حرف بی صدا ختم می شود و یک سیلاب دارد (بن آنها یک سیلابی است) با توجه به جدول زیر صرف می شوند:
| آخرین حرف صدادار در بن فعل ▶ | a/ı/o/u | e/i/ö/ü |
| Ben |
-arım |
-erim |
| Sen |
-arsın |
-ersin |
| O |
-ar |
-er |
| Biz |
-arız |
-eriz |
| Siz |
-arsınız |
-ersiniz |
| Onlar |
-arlar |
-erler |
در جدول بالا بسته به اینکه آخرین حرف صدادار در بن فعل چه باشد، میتوانید نوع صرف آن را ببینید. اگر این جدول را با جدول درس قبل مقایسه کنید متوجه می شوید که این دو جدول بسیار مشابه هستند. تنها تفاوت اضافه شدن چند حرف به پسوندهاست پس یادگرفتن آنها اصلا سخت نیست.
برای درک بهتر نحوه صرف افعال سعی میکنیم فعل yazmak (به معنای نوشتن) را صرف کنیم. ابتدا نشانه مصدری را حذف میکنیم تا فعل به صورت بن yaz درآید. بن این فعل یک سیلابی است و آخرین حرف صدادار آن هم حرف a است. با توجه به این اطلاعات فعل را صرف میکنیم:
|
yazmak(yaz) – نوشتن |
|
|
Ben yazarım |
من مینویسم |
|
Sen yazarsın |
تو می نویسی |
|
O yazar |
او می نویسد |
|
Biz yazarız |
ما می نویسیم |
|
Siz yazarsınız |
شما می نویسید |
|
Onlar yazarlar |
آنها می نویسند |
برای درک بهتر، فعل çizmek (به معنای کشیدن) را صرف میکنیم. ابتدا نشانه مصدری را از فعل حذف میکنیم و بن آن به صورت çiz خواهد بود. سپس با توجه به حرف صدادار آخر آن (حرف i) آن را به صورت زیر صرف میکنیم:
|
çizmek(çiz) – کشیدن |
|
|
Ben çizerim |
من می کشم |
|
Sen çizersin |
تو می کشی |
|
O çizer |
او می کشد |
|
Biz çizeriz |
ما می کشیم |
|
Siz çizersiniz |
شما می کشید |
|
Onlar çizerler |
آنها می کشند |
افعال چند سیلابی
برای افعال چند سیلابی ای که بن آنها به حروف بی صدا ختم می شود. روش صرف فعل تا حد زیادی مشابه روندهای قبلی است و تنها تفاوت های اندکی در جدول صرف وجود دارد. جدول زیر روش صرف این افعال را نشان میدهد:
| آخرین حرف صدادار در بن فعل ▶ | a/ı | e/i | o/u | ö/ü |
| Ben |
-ırım |
-irim |
-urum |
-ürüm |
| Sen |
-ırsın |
-irsin |
-ursun |
-ürsün |
| O |
-ır |
-ir |
-ur |
-ür |
| Biz |
-ırız |
-iriz |
-uruz |
-ürüz |
| Siz |
-ırsınız |
-irsiniz |
-ursunuz |
-ürsünüz |
| Onlar |
-ırlar |
-irler |
-urlar |
-ürler |
برای یادگیری نحوه صرف میتوانید به مثال های زیر توجه کنید:
|
kullanmak(kullan) – استفاده کردن |
düşünmek(düşün) – فکر کردن |
||
|
Ben kullanırım |
من استفاده میکنم |
Ben düşünürüm |
من فکر میکنم |
|
Sen kullanırsın |
تو استفاده می کنی |
Sen düşünürsün |
تو فکر می کنی |
|
O kullanır |
او استفاده می کند |
O düşünür |
او فکر می کند |
|
Biz kullanırız |
ما استفاده می کنیم |
Biz düşünürüz |
ما فکر می کنیم |
|
Siz kullanırsınız |
شما استفاده می کنید |
Siz düşünürsünüz |
شما فکر می کنید |
|
Onlar kullanırlar |
آنها استفاده می کنند |
Onlar düşünürler |
آنها فکر می کنند |
با استفاده روند گفته شده میتوان تقریبا همه افعال در زبان ترکی استانبولی را در زمان حال ساده صرف کرد.
۱۲ دیدگاه. نظر بدهید
عالی بود
حال ساده y میانجی میگیره نه ر!
ممنون عالی بود
ممنون. خیلی دقیق و دسته بندی شده توضیح دادین
فوق العاده بود ممنونم ازتون
عالی بود واقعا کمک میکنه
ممنون این دوازده درس رو خوندم و خیلی خوب و راحت توضیح داده بودید. دست مریزاد و خدا قوت. فقط اشکالم در مورد زمان فعلهای حال و گذشته و آینده ست که آقای مرتضی مطرح کردند یه کم قاطی کردم
اینا که غلطن همشون فعل اینده ان
sen yazarsin
یعنی تو بعدا یا همون در اینده مینویسی
گفتنش سخته ولی این یجوری به اینده ربط داره
زمان حال تو ترکی اینطوریه :
yaziyorum
یازی یوروم
دقیقا همشون فعلی مثلا او خواهد نوشت اینجور چیزا مثلا او یازار .
سلام برادر.sen yazarsin زمان حاله، زمان آینده نیست.زمان آینده میشه yazacaksin. و اینکه در ترکی مثل انگلیسی 2 مدل زمان حال داریم .یکیش زمان حال ساده هست که برای بیان کارها ی معمول و واقعیات بکار میره مثل اینکه بگیم:من هر روز نامه می نویسم…اون میشه ben hergun mektup yazarim.و دیگری حال استمراری و استمراری برای بیان انجام کاری در همین لحظه استفاده میشه. مثلا اگه الان در حال نوشتن نامه هستم
باید گفت:ben yaziyorum
اگر امکانش براتون بود ، تلفظ ها رو هم اضافه کنید خیلی خوب می شه …. خصوصا قسمت صرف فعل هایی که مثال زدین …..
البته اگه فرصت کردین و خیلی براتون سخت نبود … تا همین جا هم کارتون عالیه … یه دنیا ممنون
مثل همیشه عالی …. خسته نباشید و دستتون درد نکنه